Waarom iedere Ondernemer aan Intervisie zou moeten doen

23 september 2019

Het is maandagochtend 7.30 uur. Ik zit in mijn auto, op weg naar Grou. Vanuit Apeldoorn is dat best een eindje rijden.

5 minuten daarvoor heb ik nog gauw mijn warmhoudbeker gevuld met koffie. Ik weet dat de koffie daar altijd gloeiend heet in blijft.

Ik herinner mezelf er opnieuw aan om deze keer iets langer te wachten met het opdrinken daarvan, om een blaar te voorkomen.

In de anderhalf uur autorijden verandert het landschap rondom mij van druk verkeer tot veel weilanden met Friese koeien.

Terwijl ik nog een beetje wakker aan het worden ben, vraag ik me af wat deze dag mij en ons deze keer gaat brengen. Welke vragen heb ik die ‘intervisiewaardig’ zijn?

Bewust laat ik de radio uit. Ik houd van stilte.

Ik word afgeleid en er komt een idee in mijn gedachten. Mijn oortjes had ik al in dus hoef ik alleen maar op de opnameknop van mijn mobiel te drukken om even iets in te spreken. Er ontstaat weer ruimte in mijn hoofd.

Zo pendel ik de hele reis tussen ideëen die als vanzelf oppoppen en de intervisievraag die ik graag wil voelen.

Voordat ik er erg in heb, ben ik er al. Ik parkeer mijn auto voor het mooie pand van mijn businesscollega in Grou.

Ik besef dat ik mijn intervisievraag voor vandaag nog steeds niet superscherp heb. Ik vertrouw erop dat het ook deze keer vanzelf helder wordt.

In zijn mooie grote trainingsruimte zit hij alweer met zijn grote glimlach klaar. Ik weet dat mijn businessvriend onze intervisiedagen, net als wij allemaal, enorm waardevol vindt.

De twee andere ondernemers zijn inmiddels ook gearriveerd en we begroeten elkaar met een warme knuffel. Het is alweer een tijd geleden dat we elkaar zagen. Een ware vriendschap is door de jaren heen ontstaan.

Benieuwd hoe het met iedereen is, starten we met een rondje “Hoe is het met jou”. Niet alleen zakelijk, ook privé-onderwerpen passeren de revue. Als ondernemer kan het een nou eenmaal niet zonder het ander.

Zo ziet het begin van een intervisiedag eruit. Al 9 jaar lang, elke 3 maanden doen we dit.

De rest van de dag gaat op aan het verdiepen van de vragen. Aan oplossingsrichtingen. We komen allemaal aan de beurt. Soms wisselen we tips uit maar de nadruk ligt op het luisteren naar elkaar. De vraag achter de vraag boven water krijgen. Blinde vlekken opsporen. Elkaar spiegelen. Het gaat soms alle kanten op en ook schuurt het wel eens. Zonder schuur geen glans 😉

We beseffen dat iedere vraag ons allemaal raakt. Er zitten steeds pareltjes aan nieuwe inzichten bij waar we allemaal wat aan hebben.

Vandaag ging mijn vraag over de balans tussen hard werken en resultaten behalen. Ik werk graag hard. De oude overtuiging dat als ik nog harder werk, ik meer resultaat zal krijgen, speelt mij regelmatig parten. Irritant en fijn tegelijkertijd dat mijn intervisiecollega’s mij hier liefdevol aan herinneren.

Omdat ik regelmatig met anderen deel dat ik een intervisiegroep heb, krijg ik er vaak vragen over. Bijvoorbeeld wat intervisie precies is en wat het verschil is met bijvoorbeeld businesscoaching. Daarom heb ik dit artikel geschreven.

Wat versta ik onder intervisie?

Intervisie is het elkaar onderling helpen met vraagstukken. Met als doel om te groeien. In een intervisiegroep is iedereen gelijkwaardig aan elkaar.

Ik vraag me al een tijdje af waarom niet veel meer ondernemers aan intervisie doen. Door aan intervisie te doen, kun je immers sparren, groeien en de dingen delen waar je tegenaan loopt.

Ondernemers zoeken elkaar nog te weinig op, is mijn ervaring.

Ik ben gaan onderzoeken waarom niet iedere ondernemer aan intervisie doet. Ik wilde weten hoe intervisie kan bijdragen tot groei van de ondernemer en de onderneming. Daarom heb ik 10 vrouwen met een bedrijf geïnterviewd. De uitkomst daarvan deel ik graag met je.

In vakopleidingen is intervisie gebruikelijk

De meesten van ons kennen het begrip ‘intervisie’ vanuit een vakopleiding zoals de opleiding tot coach, therapeut of trainer. Daar is intervisie een gebruikelijk middel om elkaar te ondersteunen en tegelijkertijd de nieuwe technieken uit de stof te oefenen.

Wat de opleiders ermee beogen, is groei aanmoedigen door te oefenen en vraagstukken te bespreken.

Ondernemerschap is uiteraard ook een vak, dat hoef ik je niet te vertellen. Ik spreek dagelijks veel ondernemers. Toch ken ik weinig mensen met een bedrijf die intervisie structureel als middel inzetten.

De officiële definitie van intervisie

Het doel van intervisie is om professionele en/of persoonlijke groei te bevorderen.

‘Intervisie geeft je begrip, herkenning en reflectie op een verdiepende en ontwikkelende manier.’

In dit artikel deel ik met je:

Wat is intervisie?
Welk doel dient intervisie?
Hoe intervisie voor ondernemers kan bijdragen tot groei
Welke rollen worden er bij intervisie gebruikt?
De soorten vraagstukken die zich lenen voor intervisie
De diverse niveau’s van leren binnen intervisie
De specifieke rol van de facilitator
De fasen van het intervisieproces
3 veelgebruikte intervisiemethoden uitgelicht
Starten met intervisie, hoe doe je dat?

Een interview – 10 vrouwen met een bedrijf

Als input voor dit artikel heb ik drie boeken over intervisie bestudeerd (zie de titels onderaan deze blog). Ook heb ik 10 vrouwen met een bedrijf geïnterviewd. Ik was benieuwd welke instrumenten zij inzetten om hun ondernemersvraagstukken te bespreken en op te lossen. En ik was natuurlijk benieuwd of ze intervisie voor ondernemers kennen en wellicht ook toepassen.

Uit de interviews viel het mij op dat

veel ondernemers intervisie alleen kennen vanuit hun inhoudelijke vakgebied en niet als ondernemer;
er ondernemers zijn die (nog) niet zien hoe intervisie ze kan helpen met hun groei;
intervisie als instrument niet direct op ieders netvlies zit;
sommige ondernemers wel de wens om een intervisiegroep te starten, maar niet weten waar te beginnen;
ook werd genoemd dat sommige ondernemers moeten wennen aan het idee van delen van vraagstukken met andere ondernemers.

Verderop in dit artikel deel ik nog meer inzichten uit de interviews met je.

Wat voor mij in 2011 de aanleiding was om als ondernemer met intervisie te starten

Als ondernemer zit ik vaak alleen te werken. Jij wellicht ook. Het dagelijks om me heen hebben van mijn collega’s van vroeger mis ik in de regel niet. Wel zie ik dat ik regelmatig in een kringetje blijf ronddraaien met mijn gedachten. Hoe fijn is het dan om op regelmatige basis mijn intervisiemaatjes te spreken en mijn vragen te kunnen stellen?

De ondernemer met het vraagstuk heeft vaak een blinde vlek of een blokkade,

Iemand die niet emotioneel bij je bedrijf betrokken is, kan jou voorzien van waardevolle feedback. Inmiddels kennen wij elkaar zo goed, dat we heel vertrouwd zijn met elkaar en alles op tafel komt te liggen.

Intervisie op Ibiza

Naast deze doorlopende intervisiegroep had ik in 2019 de behoefte om intervisie in een andere omgeving te ervaren.

In 2019 plande ik daarom een intervisiereis naar Ibizia, met 3 anderen. Eén ondernemer had ik zo gevonden. Via een oproep vonden we nog twee ondernemers en de reis met zijn vieren was geboekt!

Het werd een week met intervisie vol diepgang, gesprekken, confrontaties, oefeningen, spiegels en vooral ook veel genieten.

Het resultaat? Nieuwe inzichten, nieuwe energie, nieuwe plannen. Dat betekende een flinke boost voor elk van ons en onze bedrijven. En natuurlijk kwamen er ook persoonlijke vraagstukken op tafel.

Professionals onderling

Intervisie is het bespreken van een vraagstuk van een casusinbrenger in een groep professionals. Via het stellen van helpende vragen wordt de casusinbrenger geholpen inzicht te krijgen in zijn eigen vraagstuk en in de mogelijkheden tot nieuw handelen en de daarbij behorende acties.

Een intervisiegroep kan de praktische zaken zelf regelen. Ook wie (bijvoorbeeld bij toerbeurt) de rol van facilitator heeft. Soms is het wenselijk dat een externe facilitator het proces begeleidt, bijvoorbeeld om de eerste bijeenkomsten efficiënt en effectief te laten verlopen. Een intervisiegroep is in de regel 5 tot 8 personen groot. Dat doet uiteraard recht aan iedere inbrenger en het vraagstuk.

Zelf heb ik ervaring met diverse intervisievormen. Zowel persoonlijk als zakelijk. Ik vind intervisie geweldig! Intervisie was tussen 2006 en 2012 een vast onderdeel van mijn (coach)opleidingen bij het ITIP en Phoenix. Ik heb er enorm veel aan gehad.

Ook eerder, als (HR-)manager in dienst bij de overheid, heb ik intervisie gevolgd en als facilitator vele en diverse groepen begeleid.

Ik ervaar intervisie, zowel als deelnemer en als facilitator, elke keer als erg waardevol.

Daarnaast vind ik de herkenbaarheid fijn. Om te weten dat ik niet de enige ben die tegen (soms dezelfde) vraagstukken aanloopt.

Wat ik ook prettig vind, is dat we elkaar niet sparen en juist ‘liefdevol duidelijk‘ naar elkaar zijn.

Intervisie: bewust veranderen

Intervisie is gericht op bewust veranderen. Het gaat over deskundigheidsbevordering. Hierbij doen professionals een beroep op collega’s om inzicht te krijgen in werk– of opleidingsgerelateerde vraagstukken.

Er wordt met een vaste groep mensen gewerkt en met een methode als leidraad. Dat maakt dat intervisie geen gezelligheidsbijeenkomst is waar vrijblijvend wordt gepraat.

De rollen binnen intervisie

Intervisie kan worden geleid door een facilitator. Het voordeel daarvan is dat de intervisieleden hun volle aandacht bij de inhoud kunnen houden. Verderop in dit artikel vertel ik meer over de specifieke rol van de facilitator.

Daarnaast is er de casusinbrenger, er zijn deelnemers en optioneel wordt gewerkt met waarnemers. De rollen worden vooraf afgesproken. Alle rollen wisselen per intervisiesessie, behalve die van de facilitator.

Kort gezegd:

Intervisie is gericht op deskundigheidsbevordering
je doet het samen met collega’s of vakgenoten
je staat regelmatig stil bij hoe je zaken aanpakt en de effecten daarvan
het doel is het inzicht krijgen in vak- of werkgerelateerde vraagstukken
met een systematische methode als leidraad
via het stellen van vragen wordt de casusinbrenger gestimuleerd zelf zicht te krijgen op zijn vraagstuk
het uitgangspunt is het oplossend vermogen van de vragensteller
intervisie is geen vrijblijvend gebeuren
de ideale groepsgrootte is 5 tot 8 personen in een vaste samenstelling

Naast ‘intervisie‘ worden er ook andere begrippen gebruikt. Zo wordt ook vaak de term ‘supervisie’ toegepast. Supervisie heeft hele andere uitgangspunten en geeft een hiërarchie aan. Een supervisor kan bijvoorbeeld een student uit een verder jaar zijn. Docenten en mentoren kunnen deze rol ook op zich nemen. Waar bij intervisie de rollen gelijk zijn verdeeld en er een facilitator is, is er bij supervisie dus sprake van een zekere hiërarchie.

Ook het begrip ‘mastermind‘ wordt vaak verward met intervisie. Bij mastermind ben je aan het sparren met anderen zonder dat iemand het proces leidt. Ook is er bij mastermind, in tegenstelling tot intervisie, veelal geen vaste methodiek waarmee gewerkt wordt. Mastermind wordt vaak toegepast als onderdeel van een trainings- of opleidingstraject.

Business intervisie

Tijdens de interviews en door de vragen die ik aan de ondernemers heb gesteld, heb ik op het gebied van intervisie voor ondernemers ontdekt:

dat veel ondernemers intervisie als begrip niet kennen;
dat veel ondernemers intervisie wel kennen, maar dan vanuit hun vakopleiding;
dat een aantal ondernemers goede ervaringen heeft met intervisie;
dat de meeste intervisiegroepen zijn gestopt zodra de opleiding was afgerond;
dat sommige ondernemers los van een opleiding gestart zijn met deelname aan een intervisiegroep. Daarvan zijn de meeste groepen op een gegeven moment niet verder gegaan of actief gestopt;
De voornaamste redenen van het stoppen van de intervisiegroepen waren: de houdbaarheidsdatum was voorbij en de samenstelling van de groep was veranderd. Ook werd vermeld dat de diepgang afnam en dat de vooraf afgesproken methoden werden losgelaten.

Solo-ondernemers hebben de behoefte om te groeien. Zowel persoonlijk als met hun bedrijf. Dat is onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Natuurlijk, ook ondernemers vragen zich regelmatig af of ze nog op de juiste koers zitten. Ze zoeken naar tools om verder te groeien en ze willen bijvoorbeeld hun visie opnieuw bezien. Dit zijn typen vragen waar veel ondernemers zich in zullen herkennen.

‘Juist als je op dit moment geen businesscoaching- of trainingstraject volgt, mis je het werkelijk aangaan van de issues die bij je spelen. Wellicht heb je een traject afgerond en zoek je naar manieren om het geleerde werkelijk in de praktijk toe te passen. Dat hoef je niet alleen te doen’.

Intervisie kan een zinvol middel zijn waarbij je tegelijkertijd aan kennisdeling doet.

Netwerkbijeenkomsten hebben een ander karakter en bieden niet altijd de veiligheid om je vraagstuk met anderen te delen. Een ander alternatief is het 1 op 1 opzoeken van collega-ondernemers en elkaar in een uitwisseling te helpen.

In mijn ervaring is het niet altijd gemakkelijk om een gelijkgestemde ondernemer te vinden die hiervoor openstaat. Bovendien bezit niet iedereen de specifieke vaardigheden om de ander goed te kunnen helpen. Het is belangrijk dat halen en brengen met elkaar in balans is.

Business intervisie kan, mits goed ingezet, een prachtig en laagdrempelig instrument zijn om jouw groei en de groei van je bedrijf te bevorderen.

Wat zou je als ondernemer aan intervisie kunnen hebben?

je creëert (meer) bewustzijn van je aanpak in je ondernemerschap;
je krijgt zicht op je professionele opvattingen en overtuigingen;
je helpt jezelf en elkaar bij het ontdekken en verhelderen van deze overtuigingen;
door het vergroten van je bewustzijn kun je verbeteringen realiseren;
je wilt een bepaalde aanpak toetsen en daar feedback op krijgen;
je wilt specifieke competenties ontwikkelen zoals je saleskwaliteiten verbeteren;
je wilt experimenteren met een nieuw idee;
je wilt persoonlijk en zakelijk groeien.

“Ik ben ervan overtuigd dat intervisie een wezenlijke bijdrage kan leveren aan de groei van jou als ondernemer en aan de ontwikkeling van je bedrijf.”

Wat zijn voor- en nadelen van Business Intervisie ten opzichte van ‘andere’ soorten intervisie?

Intervisie met ondernemers heeft één gemeenschappelijk kenmerk en dat is dat je vakgenoten bent. Vakgenoten in het ondernemerschap.

Juist als je solo-ondernemer bent, moet je je eigen vraagstukken oplossen. Je kunt het gevoel hebben dat alleen jij dit vraagstuk hebt. Door intervisie krijg je herkenning. Vele ondernemers lopen immers tegen dezelfde issues aan.

‘December 2016. Ik ben herstellend van een griep en in die griepperiode kwam ik tot een aantal inzichten. Eén van deze inzichten was dat ik meer dan ooit voelde wat ik als ondernemer te doen had, wat ik de wereld werkelijk te bieden heb. Ik bracht dit als casus in in mijn intervisiegroep en het was een fijne ontdekking dat zij dit allemaal herkenden. Ik voelde me een stuk minder alleen in het ondernemerschap.’

Anders dan bij intervisie in bedrijven, organisaties en teams, maak je als ondernemer de bewuste keuze om deel te nemen aan intervisie. Deze motivatie werkt versterkend voor de groep als geheel. Sterker nog, ieders committment is een voorwaarde voor geslaagde intervisie, is mijn overtuiging.

Als ondernemer heb je zelf de keuze om een intervisiegroep te starten of aan te haken bij een bestaande intervisiegroep. Ook heb je de keuze om zelf intervisie op te zetten. Of je als groep te laten begeleiden door een facilitator.

Als mogelijk nadeel werd door de ondernemers in mijn enquêtes genoemd dat je als ondernemer ‘geheimen’ prijs zou kunnen geven waar iemand anders misbruik van zou kunnen maken. Zoals het vertellen over een nieuw businessidee. Of dat je bedrijf helemaal niet zo goed loopt als dat je social mediaberichten doen geloven.

Dit raakt aan vertrouwen. Daarom is één van de voorwaarden voor succesvolle intervisie om heldere afspraken te maken. Over hoe wordt omgegaan met vertrouwelijke informatie.

De veiligheid in de groep moet worden gewaarborgd. Het waarborgen hiervan is de taak van iedere deelnemer maar ook de facilitator.

Business intervisie: bewust veranderen.

Als professional doe je een beroep op je collega-ondernemers om inzicht te krijgen in vraagstukken die met je bedrijf te maken hebben.

Er wordt gewerkt met een methode. De deelnemers dragen géén oplossingen aan. Wel stimuleren ze de casusinbrenger om zicht te krijgen op zijn eigen vraagstuk vanuit zijn eigen oplossend vermogen.

Intervisie is dus altijd verbonden met professionalisering en verbetering. Verbetering van jou als individu en verbetering van je bedrijf. Centraal staan vraagstukken rondom aanpak, werkstijl en persoonlijke en professionele opvattingen.

Met intervisie creëer je dus bewustzijn op je eigen persoonlijke stijl en opvattingen in je ondernemerschap.

‘juli 2012 – Ik breng als casus in dat ik veel ideeën heb, die graag wil uitwerken, maar dat ik het spannend vindt om mijn beste idee in de wereld te zetten. Nadat de anderen mij een paar vragen stellen ter verduidelijking, pakt één van mijn intervisiemaatjes een vloerkleed, en vertelt me dat dit het denkbeeldige podium is. Ik sta op het ‘podium’ en neem vervolgens applaus van de anderen in ontvangst. Ik voel dat het me raakt en ik ontdek dat ik het spannend vindt om gewaardeerd te kunnen worden voor het werk dat ik voor mijn klanten doe’.

Welke soorten vraagstukken worden bij business intervisie zoal ingebracht?

Er kunnen bij Business Intervisie heel diverse vragen aan de orde komen. Zoals:

mijn omzet loopt achter. Hoe komt dat en hoe verbeter ik dat?
ik weet niet of ik nog steeds blij ben met hetgeen ik aanbied als ondernemer. Hoe kom ik daar achter?
ik schrik van de plotselinge groei die mijn bedrijf doormaakt. Hoe kan ik dat blijven overzien?
hoe motiveer ik mijn klant?
welke samenwerking is voor mij interessant?
ik twijfel of ik met personeel wil werken. Ik wil graag onderzoeken wat ik hierin tegenkom.
ik heb een vervelende ervaring met mijn klant. Hoe deal ik hiermee?
ik wil een online gaan werken, waar begin ik?
ik kom mezelf steeds tegen in hetzelfde thema van het tekort aan geld. Hoe kan ik dit het hoofd bieden?

Je merkt aan het soort vragen, dat de initiële vraag op diverse niveau’s kan plaatsvinden. Net als bij 1 op 1 coaching is het ook bij intervisie de uitnodiging om ‘de vraag achter de vraag‘ helder te krijgen. Om zo op een diepere laag uit te komen waar de werkelijke verandering kan plaatsvinden.

Hiermee kom ik op de 6 niveau’s van leren van Bateson en Dilts.

Hoe kijk ik? Waar ben ik? (Omgeving)
Wat doe ik? (Gedrag)
Wat kan ik? (Vermogen)
Waar geloof ik in en wat vind ik? (Overtuigingskracht)
Wat leert me dit over mezelf? (Identiteit/Spiritualiteit)
Wat wil ik, waar ben ik op uit? (Zingeving, doel en missie)

Het bruikbare van dit model is dat op meerdere lagen gekeken kan worden naar een vraagstuk. Niet alleen het cognitieve aspect, maar ook bijvoorbeeld zingeving speelt mee.

De 3 niveaus van intervisie

Niveau van de casus: concreet. Voorbeeld: hoe zou ik effectiever kunnen werken? Welke actie zou je kunnen uitvoeren? De inhoud staat hier centraal. Het ‘hoe’.
Niveau van de analyse: analyse. Voorbeeld: Welke werkwijze kies je in welke situatie? Waarom kiest hij deze werkwijze? De inbrenger van de vraag staat hier centraal. De ‘waarom’.
Niveau van de opvattingen: reflectie. Voorbeeld: Welke overtuigingen liggen onder je vraag? Wat is het effect van deze opvatting op je vraag? De waarden en overtuigingen staan hier centraal. Het ‘waartoe’.

(Naar de 3 vormen van leren – Swieringa en Wierdsma)

Ook al kun je op alle 3 de niveaus aan intervisie doen, niveau 3 biedt de echte transformatie en ontwikkeling.

Dit is het niveau waarop ik niet alleen in de coaching werk, maar ook in de intervisiegroepen. Ik zie dat de werkelijke transformatie hier plaatsvindt via bewustwording. En dat is gaaf!

‘Na een intensief intervisietraject van een aantal maanden is het voor mij duidelijk dat intervisie mij niet alleen inhoudelijk en professioneel verder helpt, het is ook gewoon heel leuk om te doen. We hebben unaniem besloten opnieuw een intervisiejaar met elkaar in te gaan’.

De rol van de facilitator

Een intervisiegroep kan worden geleid door een facilitator. De facilitator zorgt voor de juiste condities, organiseert, bewaakt en kent de methoden. Een goede facilitator draagt in hoge mate bij aan het succes van intervisie. De facilitator is zelf geen deelnemer.

De facilitator:

zorgt voor een ‘contract‘ waarin wordt afgesproken hoe met elkaar wordt omgegaan, hoe doen we het traject en waar we op kunnen vertrouwen bij elkaar;
zorgt voor de veiligheid, vertrouwelijkheid en het juiste leerklimaat;
bewaakt het groepsproces en zorgt voor een open en lerende sfeer;
houdt de deelnemers ‘bij de les‘;
bewaakt het goed toepassen van de intervisiemethode;
intervenieert en stuurt bij waar nodig;
bewaakt de afspraken;
verheldert, bewaakt en ondersteunt de structuur van het intervisieproces.

De fasen in het intervisieproces

Er zijn enorm veel methoden te gebruiken in intervisie. Over het algemeen kun je bij elke methode in essentie zes kenmerkende fasen onderscheiden, naast de fase van de voorbereiding.

Dit zijn de fasen die in iedere methode van intervisie aan de orde komen:

Fase 0: de voorbereidende fase
Fase 1: een beeld vormen van de casusinbrenger in zijn situatie
Fase 2: de achtergronden van de casusinbrenger
Fase 3: het herwaarderen van de casus door de casusinbrenger
Fase 4: het kiezen van een nieuwe werkwijze
Fase 5: reflectie
Fase 6: verslaglegging

“Niet alleen sparren met samenwerkingspartners en vrienden, maar juist met collega ondernemers die net wat verder weg staan, maar wel de dilemma’s van het vak goed kennen.”

3 Bekende en beproefde methoden voor intervisie

Er zijn enorm veel methoden voor intervisie. Het ‘Praktijkboek voor Intervisie’ geeft er maar liefst 27 aan.

Ik bespreek hier 3 methoden die goed aansluiten bij het werken met intervisie met ondernemers.

De roddelmethode
De incidentmethode
De methode van bedrijfsopstellingen

De roddelmethode

Dit is een veel gebruikte methode. De roddelmethode is goed in te zetten wanneer de casusinbrenger zijn eigen bijdrage in zijn vraagstuk duidelijk voor ogen heeft. Hij vraagt zich af of hij misschien een blinde vlek heeft.

Bij de roddelmethode ‘roddelen’ de deelnemers over de casus en de casusinbrenger. Hij neemt niet actief deel aan het roddelen terwijl hij wel hoort wat er gezegd wordt.

Dit zijn vragen die bij deze methode passen:

hoe zit de casusinbrenger erin, wat is mijn indruk daarvan?
wat is de bijdrage van de casusinbrenger in de ontstane situatie?
hoe komt het dat deze situatie is ontstaan?

Deze methode is geschikt in een veilige, vertrouwde groep. De toon van het roddelen moet concreet en respectvol zijn. Het moet gaan over het gedrag van de casusinbrenger.

De roddelmethode is ook geschikt voor onervaren groepen en voor een facilitor die wel ervaren is met intervisie in het algemeen, maar nog niet met de roddelmethode.

De stappen van de roddelmethode

Voorbereiding: casusinbrenger overlegt vooraf met de facilitator en stuurt vooraf op een A4tje zijn casus naar de groep.
Beschrijving van de casus: casusinbrenger licht zijn casus toe.
Roddelen: Casusinbrenger gaat buiten de groep zitten, terwijl hij de groep wel kan horen. Groepsleden ‘roddelen’ en bespreken wat er aan de hand is. Er worden geen adviezen of oplossingen gegeven. De casusinbrenger zwijgt en schrijft op wat hem het meest treft.
Inzichten casusinbrenger: casusinbrenger vertelt wat hem het meest heeft geraakt en wat hem het meeste inzicht gaf. Hij geeft aan waarmee hij iets kan doen. Facilitator draagt zorgt voor goede afhechting van deze fase.
Inzichten deelnemers: deelnemers schrijven verkregen inzichten voor zichzelf op. Wat hebben zij geleerd?
Reflectie op intervisie: facilitator reflecteert met casusinbrenger en deelnemers. Wat waren de resultaten van de behandeling van de casus? Hoe was de casus een leersituatie?

De incidentmethode

De incidentmethode is bij uitstek geschikt voor het bespreken van een incident dat een sterke emotie heeft opgeroepen bij de casusinbrenger. Het handelen van de casusinbrenger staat hier centraal. Belangrijk bij de incidentmethode is dat de casusinbrenger de afloop niet vertelt en dat de situatie recent heeft plaatsgevonden.

De incidentmethode is heel concreet. Door deze methode toe te passen, is de groep in staat een bepaalde benaderingswijze of strategie rondom een probleem te analyseren.

De incidentmethode is ook geschikt voor onervaren groepen en voor facilitators met wat minder ervaring in intervisie in het algemeen en specifiek met deze methode.

De stappen van de incidentmethode

Voorbereiding: casusinbrenger bereidt de casus voor op een A4’tje. Hij eindigt met de intervisievraag ‘mijn vraag is..’ Hij noteert niet hoe de situatie afliep. Hij stuurt de casus naar de groep nadat hij de casus heeft voorbesproken met de facilitator.
Beschrijving van het incident: casusinbrenger schetst in eigen bewoordingen het incicent, kort en feitelijk. Hij benoemt ook zijn gevoelens. Hij vertelt hoe het incident ontstond, wat zijn betrokkenheid was, wat hij wilde bereiken en wat hij precies deed. De deelnemers proberen zich te verplaatsen in de casusinbrenger. Zij stellen geen vragen, maar noteren de feiten en hun gedachten. Ze komen niet met oplossingen.
Vragen stellen: deelnemers stellen de vragen die ze bij 2. hebben genoteerd. Ze speuren naar de rol, het handelen en de positie van de casusinbrenger. De vragen moeten meer inzicht geven in de feitelijke situatie. De casusinbrenger luistert goed naar de vragen en geeft strikt feitelijke antwoorden, zo kort en krachtig mogelijk.
Situatie bespreken: deelnemers bespreken de casus, alsof zij de casusinbrenger zijn. Ze gebruiken de ‘ik’-vorm. Ze leggen verbanden en interpreteren. De deelnemers geven hun mening over o.a. wat de situatie is, welke aanleidingen er waren, welke positie de casusinbrenger innam en welke overtuigingen, normen en waarden meespeelden. De casusinbrenger doet niet mee aan deze bespreking. Hij kijkt, luistert en noteert wat hem aanspreekt. Hij geeft uiteindelijk een korte reactie.
Discussiefase: alle deelnemers, inclusief casusinbrenger, noteren voor zichzelf wat hun houding in deze situatie zou zijn en vertellen om beurten kort en bondig wat zij zouden doen. Er worden geen vragen gesteld en er wordt geen commentaar gegeven.
Inzichten casusinbrenger en acties: casusinbrenger vertelt wat hij zelf heeft gedaan en legt de relatie met de alternatieven die door de anderen zijn genoemd. Wat sluit het beste aan bij zijn situatie? Had hij het zelf kunnen toepassen? Wat gaat hij ondernemen?
Inzichten deelnemers: deelnemers schrijven op wat zij hebben geleerd van deze casus. Het kan gaan over de voorkeurstijl of over bevorderende of belemmerende vragen.
Reflectie op de intervisie: facilitator reflecteert met casusinbrenger en deelnemers. De reflectie is gericht op resultaten van de behandeling van de casus, leersituatie en succes van de incidentmethode.

De methode van bedrijfsopstellingen

Als bedrijfsopsteller is dit mijn favoriet 🙂

Bedrijfsopstellingen hebben hun oorsprong in systemisch werken. Systemisch werken wordt ook wel familieopstellingen genoemd. Dat is een methode waaraan vooral Bert Hellinger een enorme bijdrage heeft geleverd. De uitgangspunten van systemisch werken zijn:

binding: iedereen heeft evenveel recht op een plek in het systeem;
volgorde: in het systeem is een rangorde;
balans: geven en ontvangen zijn in evenwicht.

Er ontstaan dynamieken als er om één of andere reden een of meer van deze wetten in een systeem in de knel komen. Als je de vergelijking maakt met je bedrijf als systeem, wijzen deze symptomen op deze dynamieken:

je verliest als ondernemer aan daadkracht;
je voelt als ondernemer een gebrek aan leiderschap;
je doelen worden niet behaald of er is een gebrek aan focus;
als ondernemer heb je moeite met grenzen stellen;
er zijn (onderhuidse) conflicten tussen jou en je klanten.

Met behulp van een bedrijfsopstelling kunnen deze dynamieken aan het licht komen en oplossingen worden zichtbaar. Energie kan weer gaan stromen en je kunt weer verder.

Een bedrijfsopstelling is een ruimtelijke weergave van het bedrijf. De deelnemers zijn de representanten en hoeven niets te weten van het bedrijf of het vraagstuk. Zo wordt het vraagstuk opgesteld waarbij vooral wordt gevoeld en waargenomen. Het is een plaatje waarbij je met een helicopterview naar je bedrijf kijkt.

De stappen van de methode van bedrijfsopstellingen

Voorbereiding casus: de casusinbrenger bespreekt de casus vooraf met de facilitator. De casus wordt vooraf niet rondgestuurd.
Voorbereiding deelnemers: de facilitator bereidt zichzelf en de groep voor op de bedrijfsopstelling. Het hoofd wordt leeggemaakt en zo kan onbevangen aan de opstelling worden begonnen.
Beschrijving van de casus: de facilitator vraagt aan de casusinbrenger om de casus en de vraag in enkele zinnen te beschrijven. De belangrijkste elementen worden weergegeven.
Inventarisatie van de elementen: de facilitator geeft aan welke elementen hij wil opstellen. Bij het opstellen van een casus over het bedrijf kun je denken aan: een representant voor de ondernemer zelf, iemand voor de klant, iemand voor een beslissende instantie, iemand voor dat deel van het bedrijf waar de aandacht van de casusinbrenger naar uit gaat, iemand voor het bedrijf of voor het doel van het bedrijf.
Opstellen: de facilitator vraagt de casusinbrenger om uit de deelnemers één voor één de representanten uit te kiezen en te vragen of zij dat element willen representeren. De deelnemer mag weigeren. De facilitator laat vervolgens de casusinbrenger de representant een plek in de ruimte te geven, naar eigen gevoel. Als laatste stelt de casusinbrenger een representant voor zichzelf op in het systeem.
Ervaren: de casusinbrenger, die zelf niet aan de opstelling deelneemt, kijkt naar het beeld dat is ontstaan. De facilitator stelt vragen aan de casusinbrenger en daarna een de representanten. Vooral de feitelijke en de zintuiglijke waarneming is van belang. Zo wordt bijvoorbeeld bekeken hoe ver of hoe dichtbij de representanten van elkaar af staan, wat de gezichtsuitdrukkingen zijn en andere lichamelijke waarnemingen.
Inventarisatie en veranderen: de facilitator kijkt welke verandering in het systeem welk effect heeft. Zo worden representanten verplaatst en een aantal posities worden ‘getest’. Er ontstaan hierdoor een beeld van de casusinbrenger over mogelijke posities ten opzichte van andere elementen. Voorbeeld: de representant die voor ‘de klant’ staat, kan aangeven dat hij het benauwd krijgt van het feit dat de ondernemer heel dicht bij hem staat. Door wat afstand te nemen, kan ‘de klant’ aangeven hoe dat voelt ten opzichte van de eerste situatie.
(optioneel) Casusinbrenger neemt plaats in: optioneel kan de casusinbrenger de plek innemen van de representant. Hierdoor kunnen er nieuwe inzichten ontstaan bij de casusinbrenger.
Inzichten casusinbrenger en afronding: de facilitator rondt de opstelling zorgvuldig af. De casusinbrenger bedankt de representanten stuk voor stuk. De facilitator ziet erop toe dat de representanten zich losmaken van de energie waar ze zojuist in hebben gestaan.
Inzichten deelnemers: de deelnemers schrijven voor zichzelf op wat hun inzichten zijn. Wat hebben zij geleerd?
Reflectie op intervisie: de facilitator reflecteert met de casusinbrenger en de deelnemers op de intervisiebijeenkomst. Wat zijn de resultaten van de casus? Wat zijn de resultaten van de methode?

De methode van bedrijfsopstellingen is geschikt voor meer ervaren groepen en een ervaren facilitator, zowel met intervisie in het algemeen als met opstellingenwerk. Met deze methode is de innerlijke houding van de facilitator het instrument en de voorwaarde om opstellingen te kunnen begeleiden. Ook is deze methode geschikt voor wat grotere groepen. Ook als je als deelnemer geen representant bent in de bedrijfsopstelling, voel je de energie over het algemeen volop mee.

Je eigen intervisiegroep starten – wat komt daarbij kijken?

Misschien overweeg je om je eigen intervisiegroep te starten. Na het lezen van dit artikel ben je het vast met me eens dat intervisie kan bijdragen aan je professionele groei en die van je collega ondernemers.

Het is goed om, voordat je direct van start gaat, over een aantal punten na te denken. Zoals

Wil je met een bepaalde groep ondernemers een intervisietraject starten? Zoals alleen met dienstverleners of met vrouwen? Of laat je het hele idee los?
De groepsgrootte: wat voelt goed en bij minimaal hoeveel deelnemers gaat de intervisie van start?
Wie neemt de rol van facilitator op zich?
Welke afspraken maak je over de gebruikte methode(n)? Of volg je de leidraad om dat per keer door de facilitator te laten beslissen?
Hoe frequent houd je de bijeenkomsten?
Wie regelt de praktische zaken zoals locatie en duur van de bijeenkomsten, worden er kosten gemaakt?
Wat doe je als iemand stopt en er een plek vrijkomt?
Welke voorwaarden stel je vooraf aan de deelnemers? Denk aan commitment en afspraken over veiligheid en vertrouwelijkheid.

Als je wel graag met andere ondernemers wilt starten met intervisie, maar opziet tegen het matchen, het geregeld krijgen van de afspraken, een stok achter de deur kunt gebruiken, lees dan wat ik voor jou kan betekenen.

Bronnen:
Praktijkboek intervisie – Monique Bellersen en Inez Kohlmann
Positieve supervisie en intervisie – Fredrike Bannink
Intervisiecoaching – Ger van Doorn en Marijke Lingsma